To 1981 σε οικόπεδο του Εμμ. Μαθιουλάκη στη συμβολή των οδών Γιαμπουδάκη-Χατζηδάκη αποκαλύφθηκε ένα σημαντικό ελληνιστικό ταφικό μνημείο. Πρόκειται για έναν ασύλητο λαξευτό τάφο του τέλους του 4ου-αρχών 3ου αι. π.Χ.
Ο τάφος είναι υπόγειος λαξευμένος στο φυσικό βράχο. Η είσοδός του τοποθετείται στα δυτικά και βρέθηκε απαραβίαστη σφραγισμένη με λίθινη πλάκα. Ο τάφος διαθέτει κατηφορικό δρόμο με λαξευτή κλίμακα που οδηγεί στον ταφικό θάλαμο. Στο εσωτερικό του τάφου διαμορφώνεται στο κέντρο ένας επιμήκης διάδρομος με θολωτή οροφή, ενώ στις πλευρές του διαδρόμου ανοίγονται εννέα επιμήκεις ταφικοί θάλαμοι (loculi), από τέσσερις στις μακριές πλευρές και ένας στη στενή πλευρά απέναντι από την είσοδο. Τα πλευρικά τοιχώματα είναι επιχρισμένα, ενώ ως δάπεδο χρησιμοποιήθηκε ο φυσικός διαμορφωμένος βράχος. Προσφορές προς τους ενταφιασμένους, αγγεία και τρόφιμα, είχαν τοποθετηθεί στον χώρο. Τα ανοίγματα των θαλάμων βρέθηκαν κλεισμένα με πέτρινες πλάκες. Πάνω από κάθε είσοδο υπάρχουν χειρόγραφες επιγραφές, γραμμένες με κάρβουνο ή εγχάρακτες με τα ονόματα 14 νεκρών, μελών της ευρύτερης οικογένειας, που ανήκουν σε δύο γενιές. Η παρουσία των ονομάτων στο μνημείο είναι μοναδική. Από τους 15 νεκρούς, οι πέντε ήταν άνδρες, οι επτά γυναίκες και τρία ήταν παιδιά. Οι νεκροί συνοδεύονταν από πλούσια κτερίσματα, ξεχωρίζουν δύο αμφορείς σε σχήμα μυροδοχείου και μία συγκέντρωση 21 ειδωλίων. Όλοι σχεδόν οι νεκροί είχαν για τα «ναύλα» χρυσούς ή ασημένιους ή χάλκινους οβολούς. Ο ανδρικές ταφές συνοδεύονταν από τον αθλητικό τους εξοπλισμό κυρίως στλεγγίδες, ενώ οι γυναικείες από αλάβαστρα, κάτοπτρα, κοσμήματα, ένα ολόχρυσο περιδέραιο και ένα διαλυμένο στεφάνι.
Ο αρχιτεκτονικός τύπος του τάφου (loculus tomb), έχει τις ρίζες του στη Φοινίκη, αλλά χρησιμοποιείται αρκετά στη βορειοαφρικανική ακτή και στην Κύπρο των ελληνιστικών χρόνων. Ο τύπος που απαντά στο νεκροταφείο της αρχαίας Κυδωνίας, υποδηλώνει μια ιδιαίτερη κοινωνική τάξη που προφανώς είχε στενές σχέσεις με την Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων.
Σήμερα η πρόσβαση στο μνημείο γίνεται από την κλειδωμένη είσοδο επί της οδού Χατζηδάκη, που μέσω μίας μικρής κλίμακας φτάνει κανείς στο διάδρομο του μνημείου. Μία ενημερωτική πινακίδα εξωτερικά πληροφορεί για το υποκείμενο εύρημα.
